Elon Musk’ın 2023’te kurduğu yapay zeka girişimi xAI, kuruluşunda sahip olduğu “kamu yararına şirket” (Public Benefit Corporation - PBC) statüsünü sessizce sonlandırdı. PBC yapısı, topluma fayda sağlama ve düzenli şeffaflık raporları sunma yükümlülüğü anlamına geliyordu. Ancak ortaya çıkan belgeler, xAI’ın bu statüyü 9 Mayıs 2024’te resmen terk ettiğini gösteriyor. Şirket, aynı yıl X (eski adıyla Twitter) ile birleştiğinde de bu statüyü geri almadı.
Çevre Kirliliği ve Şeffaflık Eleştirileri
PBC statüsünden çıkışın hemen ardından, xAI’ın Tennessee’deki Memphis veri merkezini doğalgaz türbinleriyle çalıştırmaya başladığı ortaya çıktı. Başlangıçta emisyon kontrolü sözü verilse de bu önlemler uygulanmadı. Araştırmalar, şirketin faaliyetlerinin bölgedeki hava kirliliğini artırdığını ortaya koydu. Bu gelişmelerin ardından xAI hakkında kamu davası açıldı.
Şirket, 9 Temmuz’da Grok 4 modelini piyasaya sürse de, güvenlik testleri ve içerik sınırlamalarına dair herhangi bir açıklama yapmadı. Rakip şirketler OpenAI, Google DeepMind ve Anthropic (halen PBC statüsünde) güvenlik raporları paylaşmayı sürdürürken, xAI’ın bu konuda sessiz kalması şeffaflık eksikliği eleştirilerini artırdı.
Avukatların Bile Haberi Olmadı
xAI’ın statü değişikliğini o kadar gizli yürüttüğü belirtiliyor ki, şirketin kendi avukatı bile Mayıs 2025’te sunulan bir dava dilekçesinde xAI’ı hâlâ kamu yararına şirket olarak tanımladı.
Uzmanlara göre xAI’ın merkezi olarak seçtiği Nevada da dikkat çekici. Çünkü Nevada yasaları, yöneticilere daha geniş yasal koruma sağlıyor ancak ciddi raporlama yükümlülükleri getirmiyor. Buna rağmen xAI bugüne kadar beklenen çevresel veya sosyal raporlarını yayımlamadı.
