İngiliz bilim insanları, dünyada bir ilke imza atarak sentetik insan DNA'sı üretme çalışmalarına resmen başladı. Şimdiye dek etik tartışmalar ve riskler nedeniyle tabu kabul edilen bu alandaki gelişme, tıpta çığır açabilecek potansiyele sahip.
Wellcome Trust adlı dünyanın en büyük tıbbi yardım kuruluşu, projeye ilk etapta 10 milyon sterlin bağışta bulundu. Amaç, tedavisi olmayan hastalıklar için yeni tedavi yolları geliştirmek. Araştırmalar, Cambridge'deki MRC Moleküler Biyoloji Laboratuvarı’nda yürütülüyor.
Yeni Terapiler ve Yaşlanmayı Yavaşlatma Hedefi
Projenin başındaki Dr. Julian Sale, bu çalışmanın biyolojide bir sonraki büyük adım olduğunu belirterek şunları söyledi:
“Yaşlanma sürecini yavaşlatacak, yaşam kalitesini artıracak terapiler geliştirmeyi amaçlıyoruz. Aynı zamanda karaciğer, kalp ve bağışıklık sistemi gibi organların onarımına yardımcı olacak hastalıklara dirençli hücreler üretmeyi hedefliyoruz.”
İnsan DNA'sı Artık Sıfırdan Üretilebilecek
Sentetik İnsan Genomu Projesi, 25 yıl önce tamamlanan İnsan Genomu Projesi’nin bir devamı niteliğinde. İnsan Genomu Projesi ile bilim insanları DNA’daki tüm genleri haritalandırmıştı. Yeni proje ise bu DNA parçalarını sıfırdan sentezlemeyi amaçlıyor.
İlk aşamada, laboratuvar ortamında insan DNA’sının daha büyük parçalarını yapay olarak üretmeye yarayacak teknolojiler geliştirilecek. Nihai hedef ise tam bir insan kromozomunun sentetik olarak oluşturulması.
Tıbbi Faydaların Yanında Etik Sorular da Var
Wellcome Sanger Enstitüsü Direktörü Prof. Matthew Hurles, DNA’yı sıfırdan üretmenin hastalıkların kökenine dair daha fazla bilgi vereceğini ve tedavi seçeneklerini artıracağını belirtti. Ancak bu ilerlemelerle birlikte etik ve güvenlik kaygıları da gündeme geliyor.
Bazı uzmanlar, bu tür teknolojilerin kötü niyetli kullanımlar için zemin hazırlayabileceğinden endişe ediyor. Genetik olarak geliştirilmiş insanlar, biyolojik silahlar veya yeni canlı formları gibi olasılıklar risk olarak görülüyor.
“Hareketsizlik Daha Büyük Risk Olabilir”
Projeye onay veren Wellcome Trust yetkilisi Dr. Tom Collins, destek kararının kolay alınmadığını vurguladı:
“Bu teknolojiler kaçınılmaz şekilde gelişecek. Biz, bu süreci etik değerler çerçevesinde ve şeffaf şekilde yönetmeyi seçtik. Soru şuydu: Hareketsiz kalmak daha büyük bir risk değil miydi?”
Araştırmalar şu an yalnızca laboratuvar ortamında yürütülüyor ve yapay yaşam formları oluşturmak gibi bir hedef bulunmuyor. Ancak proje, insan biyolojisi üzerinde daha önce hiç görülmemiş düzeyde kontrol sağlayabilecek potansiyele sahip.
