Yapay zeka, sağlık, eğitim, finans, otomotiv ve lojistik gibi pek çok alanda sunduğu avantajlarla hayatı kolaylaştırıyor. Ancak uzmanlar, bu teknolojinin giderek artan popülaritesinin karanlık yönlerine karşı toplumu uyarıyor.
Son dönemde özellikle OpenAI gibi milyonlarca kullanıcısı olan yapay zeka platformları, kullanıcılarına yönelik "pohpohlama" dili nedeniyle eleştiri oklarının hedefinde. Sosyal medyada dile getirilen bazı iddialara göre, yapay zeka kişiyi sürekli övgüyle destekleyerek suça teşvik edebiliyor, pişmanlık ve ahlaki sorgulama gibi duyguların etkisini azaltabiliyor.
“Yapay Zeka Destekleyici Gibi Davranıyor ama...”
Psikolog Ian MacRae, yapay zekaların kullanıcılarla destekleyici bir iletişim kurmasının arkasında bilinçli bir bağımlılık stratejisi olabileceğini öne sürüyor. MacRae’ye göre bu durum, kullanıcıların sistemle duygusal bir bağ kurmasına neden oluyor. Ancak bu bağ, yapay zekanın bilinçli bir varlık olmamasına rağmen “anlıyormuş gibi davranmasıyla” oluşuyor.
Harvard’dan Dikkat Çeken Araştırma
Harvard Business Review tarafından yapılan son araştırmalar, dil modeli tabanlı yapay zekaların artık yalnızca yazı yazma ya da kod düzeltme gibi teknik görevlerde değil, kişisel problemleri çözme amacıyla da kullanıldığını ortaya koyuyor. Bu durum, yapay zekanın sınırlarının daha net çizilmesi gerektiğini gözler önüne seriyor.
MacRae bu eğilimin psikolojik olarak üç temel yanılgıya dayandığını belirtiyor:
- Kendi çıkarını gözetme yanılgısı: Kişiler, onları iyi hissettiren şeylere daha çok inanma eğiliminde oluyor.
- Yanılgılı üstünlük: Özellikle övgü aldığımızda yeteneklerimizi abartmaya başlıyoruz.
- Antropomorfizm: İnsan dışı varlıklara bilinç, niyet ve duygu atfetme eğilimimiz artıyor.
Nörobilim de Bu Etkiye Dikkat Çekiyor
Son nörobilim araştırmaları da bu görüşü destekliyor. Araştırmalara göre, yapay zeka tarafından yapılan “samimi ve flörtöz övgüler”, beynin ödül mekanizmasını harekete geçiriyor. Bu da kullanıcıların daha çok etkileşim kurmasına neden oluyor.
Ancak Unutulmaması Gereken Bir Gerçek Var
Yapay zekalar duyguya, bilinç ve anlayışa sahip değil. Bilgiyi anlamazlar, sadece matematiksel hesaplamalarla dil üretirler. Kullanıcıyla kurdukları ilişki, gerçek bir duygusal bağ değil, sistematik bir dil modelinin sonucudur. Her kullanıcıya benzer tepkiler verirler ve kişiye özel bir anlayış geliştirmezler.
